5 min leestijd | 3 april 2019
Spierspanning, waarom voelen spieren soms stijf?
Een hoge spierspanning of ook wel stijfheid genoemd is een gevoel, niet per se een mechanise conditie!
Als iemand zegt dat ze een stijf gevoel hebben in een bepaald gebied of een hogere spierspanning hebben, wat bedoelen ze daar dan eigenlijk mee?
- Bedoelt hij verminderde range of motion?
- Of misschien is de range of motion oke maar is de beweging naar het eindgevoel oncomfortabel en kost dit meer energie?
- Of misschien is het wel niet echt beweging maar voelt het gebied nooit ontspannen?
- Of misschien is het gebied wel ontspannen maar is er een vaag gevoel van discomfort- een onprettig gevoel, te licht om pijn te noemen..
Dit gegeven betekent dat een stijf gevoel precies dat is wat het zegt: een gevoel- niet te verwaren met mechanise spanning op een spier, of verkorting. Je kunt namelijk het één hebben zonder het ander…
Bijvoorbeeld: patiënten vertellen vaak dat hun hamstrings stijf voelen, terwijl ze makkelijk hun handpalmen op de vloer kunnen leggen in een voorwaartse buiging. Er zijn ook patiënten die zich totaal niet stijf voelen maar nauwelijks verder komen dan hun knieën bij eerder genoemde beweging. Het gevoel van stijfheid is dus geen goede maatstaf voor range of motion.
Evenals dat het geen accurate reflectie is van daadwerkelijke spierspanning of ‘hardheid’ van een spier. Vaak voelen wij in de praktijk aan een spier die stijf aanvoelt voor de patiënt terwijl hier geen noemenswaardige spanning op staat. Waarom is dit goed om over na te denken? Omdat dit misschien agressieve fascia stretches of pijnlijke ‘lacross bal’ massage onnodig maakt.
MAAR WAAROM VOEL JE DAN EEN VERHOOGDE SPIERSPANNING?
Laten we pijn nemen als vergelijking. Pijn kan bestaan zonder weefselschade, omdat pijn een beschermingsreactie is van het brein, en deze reactie matcht niet altijd de werkelijkheid. Pijn is een alarm en alarmen gaan soms af zonder dat er daadwerkelijk gevaar is.
Een stijf gevoel is eigenlijk net zo. Het gevoel ontstaat wanneer het brein het idee heeft dat er een bedreigende situatie in de spier aanwezig is, wat een bewegingscorrectie nodig heeft. Maar wat is dan die bedreigende situatie die een stijf gevoel als reactie als gevolg heeft?
Het is dus in iedergeval geen spierspanning, want ook ontspannen spieren kunnen stijf aanvoelen. Wat echter wel een bedreigende situatie is voor een spier, is de afwezigheid van adequate rust of doorbloeding.
Dit kan namelijk voor metabole stress zorgen en chemische nociceptoren activeren. Het probleem is dus niet het bestaan van spanning in een spier maar hoe vaak er aangespannen wordt alsook een gebrek aan doorbloeding.
Met dit in ons achterhoofd kunnen we het stijve gevoel eigenlijk zien al seen variant van pijn, misschien te mild om pijn te noemen. Neemt niet weg dat het wel vervelend kan zijn. Het lijkt ons eigenlijk te motiveren om te bewegen in tegenstelling tot pijn wat vaak zorgt voor het niet bewegen van een bepaald gebied.
Een stijf gevoel is eigenlijk net zo. Het gevoel ontstaat wanneer het brein het idee heeft dat er een bedreigende situatie in de spier aanwezig is, wat een bewegingscorrectie nodig heeft.
Hoe kunnen we dit verhelpen?
Net als pijn kan een stijf gevoel een redelijk simpele (mechanische) verklaring hebben. Je hebt bijvoorbeeld erg lang in een bepaalde positie gezeten en je hebt daarna een stijf gevoel en de behoefte om je uit te rekken.
Soms kan het stijve gevoel minder duidelijk te verklaren zijn. Vergelijk het voor het gemak even met chronische pijn. Veel mensen met een chronisch stijf gevoel zullen deze simpele strategie van even strekken echt wel geprobeerd hebben. Het gaat hier echter vaak minder om de mechanische factoren die bijdragen aan het probleem en meer om perifere en/of centrale sensitisatie.
Hoe kunnen we SENSiTISATIE?
Hier is helaas niet een eenduidig antwoord op. Net als bij chronische pijn zijn er heel veel verschillende factoren die bij kunnen dragen aan dit proces. Denk hierbij aan psychosociale factoren, alsook leefstijl (slaap,voeding, beweging).
Hieronder volgen een aantal methodes die je kunt proberen om het chronische stijve gevoel te verminderen.
STRETCHEN
Dit kan soms werken. Echter zoals we hierboven hebben gezien zal dit niet bij iedereen tot gewenst resultaat leiden. Let op: wanneer gewoon stretchen niet werkt heeft het geen zin om harder en agressiever te gaan stretchen. Wanneer de onderliggende oorzaak namelijk verhoogde sensitiviteit is, kan zwaar stretchen het namelijk ook erger maken.
Soft tissue behandeling
Manuele behandeling van spieren kan zorgen voor verminderde pijnsignalen naar het brein toe, door het gebied zelf pijn te doen. Simpel gezegd: pijn met pijn bestrijden. Vaak is dit echter tijdelijk van aard.
TRAINING
Mensen hebben het idee dat ze stijver worden van krachttraining. Je gebruikt je spieren namelijk intensief en de dag erna voel je spierpijn en misschien wel stijfheid. Daarnaast heerst het foute idee dat krachttraining spieren korter maakt.
Deze zorgen zijn ongegrond. Krachttraining kan juist de flexibiliteit erg goed verbeteren, misschien nog meer zelfs dan rekken. Daarnaast heeft training in het algeheel een pijn dempend effect.
CONCLUSIE
Wanneer je stijfheid voelt, onthoudt dan dat het een gevoel is en niet per definitie iets mechanisch. Het is een gevoel net als elke andere vorm van sensitiviteit. Dit zal minder worden wanneer je je algehele fitheid, kracht, bewustzijn en gezondheid verbetert.